બૉલિવૂડના ‘યુગપુરષ’ના નામે જાણિતા અભિનેતાની પાંચ પેઢીઓ એન્ટરટેઇનમેન્ટ ઈન્ડસ્ટ્રીમાં કામ કરી ચૂકી છે
પૃથ્વીરાજ કપૂરની ફાઇલ તસવીરો
બૉલિવૂડના ‘યુગપુરષ’ અને હિન્દી ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીના પાવરફુલ અભિનેતા પૃથ્વીરાજ કપૂર (Prithviraj Kapoor)ની આજે જન્મજયંતી છે. મજબૂત અવાજ, ઉત્તમ અભિનય અને ઉમદા વ્યક્તિત્વ ધરાવતા પૃથ્વીરાજ કપૂરને બૉલિવૂડના ‘પિતામહ’ પણ કહેવામાં આવે છે. તેઓ કપૂર પરિવારના પ્રથમ વ્યક્તિ હતા, જેમણે સિનેમાની દુનિયામાં પ્રવેશ કર્યો હતો. તેમની પાંચ પેઢીએ એન્ટરટેઇનમેન્ટ ઈન્ડસ્ટ્રીમાં કામ કર્યું છે અને આ સિલસિલો હજી પણ ચાલુ જ છે. તેમના જન્મદિવસ પર, ચાલો જાણીએ તેમના જીવનની કેટલીક અજાણી અને રસપ્રદ વાતો...
- પૃથ્વીરાજ કપૂરનો જન્મ ૩ નવેમ્બર ૧૯૦૬ના રોજ ફૈસલાબાદમાં થયો હતો, જે હવે પાકિસ્તાનનો એક ભાગ છે. પછી તે લાયલપુર તરીકે ઓળખાય છે. તેમણે ત્રણ વર્ષની નાની ઉંમરે માતા ગુમાવી હતી. એડવર્ડ્સ કોલેજ, પેશાવરમાંથી ઉચ્ચ શિક્ષણની ડિગ્રી લીધી હતી. કાયદાનો અભ્યાસ કર્યા પછી, તેમણે અભિનય ક્ષેત્રે કારકિર્દી બનાવવાનું નક્કી કર્યું.
- વર્ષ ૧૯૨૮ની વાત છે, પૃથ્વીરાજ કપૂરને મુંબઈ આવવું હતું પરંતુ તેમની પાસે એટલા પૈસા નહોતા. પછી તેઓ પોતાની કાકી પાસેથી પૈસા ઉધાર લઈને મુંબઈ પહોંચ્યા હતા. અહીં આવીને તેઓ ઈમ્પિરિયલ ફિલ્મ્સ કંપનીમાં જોડાયા અને ફિલ્મોમાં નાની-નાની ભૂમિકાઓ ભજવવા લાગ્યા હતા.
- પૃથ્વીરાજ કપૂરે તેમની અભિનય કારકિર્દી થિયેટર કલાકાર તરીકે શરૂ કરી હતી. વર્ષ ૧૯૨૯માં તેમને બે ફિલ્મોમાં નાના રોલ કરવાની તક મળી. જેમાં તેમણે પોતાના અભિનયની એવી છાપ છોડી કે તે ત્રીજી ફિલ્મ `સિનેમા ગર્લ`માં મુખ્ય ભૂમિકામાં મળી અને અહીંથી તેમને ઓળખ મળી.
- પૃથ્વીરાજ કપૂરે ૯ મૂક ફિલ્મોમાં પણ કામ કર્યું હતું. જેમાં ‘બે ધારી તલવાર’, ‘શેર-એ-અરબ’ અને ‘પ્રિન્સ વિજય કુમાર’નો સમાવેશ થાય છે. આ ફિલ્મોમાં તેમના અભિનયના લોકો દિવાના થઈ ગયા અને તેમણે લોકોના દિલમાં જગ્યા બનાવી લીધી.
- વર્ષ ૧૯૩૧માં જ્યારે ભારતની પ્રથમ બોલતી ફિલ્મ `આલમ આરા` બની ત્યારે પૃથ્વીરાજ કપૂરે ભજવેલી સહાયક હિરોની ભૂમિકા ઐતિહાસિક બની હતી. ૨૪ વર્ષની ઉંમરે આઠ અલગ-અલગ નકલી દાઢીઓ લગાવીને તેમણે યુવાનીથી લઈને વૃદ્ધાવસ્થા સુધીના પાત્રો ભજવ્યા હતા. તેમના અભિનયને કારણે તેને દેશભરમાં ઓળખ મળી.
- પૃથ્વીરાજ કપૂર જાણીતા થિયેટર કલાકાર હતા. તેઓ બ્રિટિશ પ્લેહાઉસ ગ્રાન્ટ એન્ડરસન થિયેટર કંપનીમાં જોડાયા હતા. કંપનીમાં જોડાયા પછી તેઓ ઈંગ્લેન્ડ ગયા. વર્ષ ૧૯૪૬માં પૃથ્વીરાજ કપૂરે પોતાનું ‘પૃથ્વી થિયેટર’ બનાવ્યું. આ દાયકાઓ સુધી ચાલ્યું. આ થિયેટરમાં દેશભક્તિના નાટકો રજૂ કરવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું. આ થિયેટરનો હેતુ એ હતો કે, નવી પેઢી આ નાટકો દ્વારા ‘ભારતીય સ્વતંત્રતા ચળવળ’ અને મહાત્મા ગાંધીના ‘ભારત છોડો આંદોલન’માં જોડાય.
- પૃથ્વીરાજ કપૂરની સૌથી મોટી હિટ અને બ્લોકબસ્ટર ફિલ્મ ‘મુગલ-એ-આઝમ’ હતી. વર્ષ ૧૯૬૦ની આ ફિલ્મમાં તેઓ મુગલ બાદશાહ અકબરની ભૂમિકામાં જોવા મળ્યા હતા. તેમણે આ ફિલ્મ માટે માત્ર એક રૂપિયો લીધો હતો.
- કપૂર ખાનદારની ત્રણ પેઢીઓએ પૃથ્વીરાજની ફિલ્મ `કલ આજ ઔર કલ`માં અભિનય કર્યો હતો. આ ફિલ્મમાં તેમના પુત્ર રાજ કપૂર, પૌત્ર રણધીર કપૂર અને પૃથ્વીરાજે પોતે અભિનય કર્યો હતો. કપૂર પરિવાર ભારતમાં એકમાત્ર એવો પરિવાર છે જેની પાંચ પેઢીઓ બૉલિવૂડમાં છે.
- પૃથ્વીરાજ કપૂરને વર્ષ ૧૯૬૯માં ‘પદ્મ ભૂષણ’થી નવાજવામાં આવ્યા હતા. વર્ષ ૧૯૭૨માં તેમને મરણોત્તર ‘દાદાસાહેબ ફાળકે એવોર્ડ’ આપવામાં આવ્યો હતો. વર્ષ ૧૯૯૬માં પૃથ્વી થિયેટરની સુવર્ણ જયંતિ પર ભારતીય પોસ્ટે પૃથ્વીરાજ કપૂરની યાદમાં બે રુપિયાની સ્મારક ટપાલ ટિકિટ પણ બહાર પાડી હતી.