વિધાનસભા ચૂંટણી બાદ જમ્મૂ-કાશ્મીરની નવી ઉમર અબ્દુલ્લા સરકારે વિધાનસભામાં બે પ્રસ્તાવ પાસ કર્યા છે. પહેલા પ્રસ્તાવમાં પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો માગવામાં આવ્યો, જેના પર બધી પાર્ટીઓ સંમત હતી. બીજા પ્રસ્તાવમાં આર્ટિકલ 370ને પાછો લાવવાની માગણી કરવામાં આવી.
તસવીર સૌજન્ય પીટીઆઈ
વિધાનસભા ચૂંટણી બાદ જમ્મૂ-કાશ્મીરની નવી ઉમર અબ્દુલ્લા સરકારે વિધાનસભામાં બે પ્રસ્તાવ પાસ કર્યા છે. પહેલા પ્રસ્તાવમાં પૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો માગવામાં આવ્યો, જેના પર બધી પાર્ટીઓ સંમત હતી. બીજા પ્રસ્તાવમાં આર્ટિકલ 370ને પાછો લાવવાની માગણી કરવામાં આવી. આ પ્રસ્તાવ પર વિધાનસભામાં સતત હોબાળો થઈ રહ્યો છે. અબ્દુલ્લા સરકારે આની બંધારણીય સ્થિતિને જાણતા આ પ્રસ્તાવ પાસ કેમ કરાવ્યો?
જમ્મુ-કાશ્મીર વિધાનસભામાં અનુચ્છેદ 370ને લઈને સતત બીજા દિવસે હંગામો થયો હતો. બુધવારે ભાજપના વિરોધ વચ્ચે જમ્મુ-કાશ્મીર વિધાનસભામાં કલમ 370ને ફરીથી લાગુ કરવાનો પ્રસ્તાવ પસાર કરવામાં આવ્યો હતો. આ પ્રસ્તાવ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશના ડેપ્યુટી સીએમ સુરિન્દર કુમાર ચૌધરીએ રજૂ કર્યો હતો. નેશનલ કોન્ફરન્સે ખૂબ જ ચતુરાઈથી આ બિલના પ્રસ્તાવકને પસંદ કરવા માટે સંકેતોનો ઉપયોગ કર્યો હતો. ડેપ્યુટી સીએમ સુરિન્દર ચૌધરી હિન્દુ છે અને જમ્મુના નૌશેરાથી ચૂંટાયા હતા. બીજા દિવસે ધારાસભ્ય ખુર્શીદ અહેમદ શેખ કલમ 370 પર બેનર લઈને વિધાનસભા પહોંચ્યા. આ પછી વિધાનસભામાં હાઈવોલ્ટેજ ડ્રામા થયો હતો. હવે હંગામાને કારણે અનેક પ્રકારના સવાલો ઉઠી રહ્યા છે. શું કલમ 370 ફરીથી લાગુ કરી શકાય? જો નહીં, તો કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશની નવી સરકારે વિધાનસભામાં ઠરાવ કેમ પસાર કર્યો?
ADVERTISEMENT
જાણો કેમ કલમ 370 જમ્મુ-કાશ્મીરમાં પાછી નહીં આવે
ભાજપનો દાવો છે કે જમ્મુ-કાશ્મીરમાં કલમ 370 હવે ઈતિહાસ બની ગઈ છે અને તેને ફરીથી લાગુ કરી શકાય નહીં. આ દાવો સાચો છે. જમ્મુ-કાશ્મીરમાંથી કલમ 370 હટાવવાના કેન્દ્ર સરકારના નિર્ણયને સુપ્રીમ કોર્ટની પાંચ જજની બેન્ચે મંજૂરી આપી દીધી છે. 11 ડિસેમ્બર, 2023ના રોજ સુપ્રીમ કોર્ટે કલમ 370 અને 35A હટાવવાને માન્ય જાહેર કરી હતી. કોર્ટે પોતાના નિર્ણયમાં ઘણા તથ્યોનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જે દર્શાવે છે કે વિધાનસભામાં ઠરાવ પસાર કર્યા પછી પણ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશને ફરીથી લાગુ કરવા માટે કેન્દ્ર સરકાર અને રાષ્ટ્રપતિની સંમતિ જરૂરી રહેશે. રાજકીય કારણોસર હવે આ શક્ય નથી, પછી ભલે તે કેન્દ્રમાં સત્તામાં હોય. જે પાર્ટી હવે તેની રાજકીય શક્તિનો ઉપયોગ કરીને સંસદ અને રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા તેનો અમલ કરવાનો પ્રયાસ કરશે, તેને 80 ટકા બહુમતી હિન્દુ સમુદાયના વિરોધનો સામનો કરવો પડશે.
બે બંધારણ અને બે પ્રતીકોને નાબૂદ કરવા માટે મંજૂરી આપવામાં આવી
ઓક્ટોબર 1949માં જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં અનુચ્છેદ 370 અસ્તિત્વમાં આવી હતી, જે અંતર્ગત તેને આંતરિક વહીવટ માટે સ્વાયત્તતા આપવામાં આવી હતી. જમ્મુ અને કાશ્મીરની બંધારણ સભામાં પસાર કરાયેલા ઠરાવ હેઠળ, તેને નાણાં, સંરક્ષણ અને સંદેશાવ્યવહાર સિવાય કાયદો બનાવવાનો અધિકાર હતો. 5 ઓગસ્ટ, 2019 ના રોજ, કેન્દ્રએ કલમ 370 નાબૂદ કરવા માટે રાષ્ટ્રપતિની સત્તાની વિનંતી કરી. કોર્ટે પોતાના નિર્ણયમાં એ પણ સ્વીકાર્યું કે રાષ્ટ્રપતિ પાસે કલમ 370માં સુધારો કરવાની એકપક્ષીય સત્તા છે. જ્યારથી રાષ્ટ્રપતિએ જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં ભારતનું સમગ્ર બંધારણ લાગુ કર્યું છે, ત્યારથી જમ્મુ અને કાશ્મીરનું બંધારણ નિષ્ક્રિય થઈ ગયું છે. સુપ્રીમ કોર્ટની મંજૂરી બાદ જમ્મુ અને કાશ્મીરનું બંધારણ હટી ગયું છે. કોર્ટે જમ્મુ-કાશ્મીરના સાર્વભૌમત્વના દાવાને પણ ફગાવી દીધો હતો. આ સાથે બે પ્રતીક અને બે બંધારણ પણ ખતમ થઈ ગયા છે.
કૉંગ્રેસ, પીડીપી-નેશનલ કોન્ફરન્સ વિરોધ કરવા મજબૂર
2019માં ભાજપ સરકારના નિર્ણય બાદ જમ્મુ-કાશ્મીરના પ્રાદેશિક રાજકીય પક્ષો, નેશનલ કોન્ફરન્સ, પીડીપી સહિત કૉંગ્રેસ અને બિન-ભાજપ પક્ષોએ વિરોધ પ્રદર્શન કર્યું હતું. કૉંગ્રેસે પણ કોર્ટના નિર્ણય સામે અસંમતિ વ્યક્ત કરી હતી. કૉંગ્રેસના નેતા પી. ચિદમ્બરમે કહ્યું હતું કે અમે કલમ 370 નાબૂદ કરવાની રીતથી અસંમત છીએ. આ પછી કૉંગ્રેસના ઘણા નેતાઓએ કલમ 370 હટાવવાનો વિરોધ કર્યો હતો, પરંતુ ક્યારેય વચન આપ્યું ન હતું કે તેઓ તેને ફરીથી લાગુ કરશે. કૉંગ્રેસ માટે, 370 ને હટાવવાનો વિરોધ એ બીજેપી સામે પ્રતીકાત્મક વૈચારિક લડાઈ સિવાય બીજું કંઈ નથી, તેથી તેણે તેના ઢંઢેરામાં જમ્મુ અને કાશ્મીરને માત્ર સંપૂર્ણ રાજ્યનો દરજ્જો આપવાનું વચન આપ્યું હતું. કૉંગ્રેસ તેના લઘુમતી મતદારો માટે તેનો વિરોધ કરવાનું ચાલુ રાખશે. નેશનલ કોન્ફરન્સ અને પીડીપી માટે, કાશ્મીરમાં તેમના સમર્થનને બચાવવા માટે તે એક રાજકીય જુગાર છે.
