ફોરેન્સિક સાયન્સનો ઉપયોગ ફોજદારી કેસોની તપાસ અને કાનૂની પ્રક્રિયાઓ માટે થાય છે
પ્રતીકાત્મક તસવીર
ફિલ્મો અને સિરિયલોમા તમે ‘ફોરેન્સિક એક્સપર્ટ’ શબ્દ તો સાંભળ્યો જ હશે, પરંતુ શું તમે જાણો છો કે ફોરેન્સિક એક્સપર્ટ કઈ રીતે બનવું અને આ ફિલ્ડમાં કેટલો સ્કોપ છે? તો ચાલો જાણીએ.
ફોરેન્સિક સાયન્સનો ઉપયોગ ફોજદારી કેસોની તપાસ અને કાનૂની પ્રક્રિયાઓ માટે થાય છે. તેમાં ઘણી શાખાઓનો સમાવેશ થાય છે. રસાયણશાસ્ત્ર, જીવવિજ્ઞાન, ભૌતિકશાસ્ત્ર, ભૂસ્તરશાસ્ત્ર, મનોવિજ્ઞાન, સામાજિક વિજ્ઞાન, એન્જિનિયરિંગ વગેરે જેવા વિજ્ઞાનના ઘણા ક્ષેત્રોનો સમાવેશ થાય છે. તમે ક્રિમિનલ કેસમાં ફોરેન્સિક રિપોર્ટનું નામ તો સાંભળ્યું જ હશે. તેની મદદથી એ જાણી શકાય છે કે ગુનો કયા સંજોગોમાં થયો હતો. તે ગુનેગારને શોધવામાં પણ મદદ કરે છે. ફોરેન્સિક નિષ્ણાતો પણ હસ્તાક્ષરને મેચ કરવામાં મદદ કરે છે. ફોરેન્સિક વૈજ્ઞાનિકો તપાસ દરમિયાન પુરાવા એકત્રિત કરે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આર્કિમિડીઝ વિશ્વના પ્રથમ ફોરેન્સિક વૈજ્ઞાનિક હતા.
સ્કોપ
ADVERTISEMENT
ફોરેન્સિક સાયન્સનો વ્યાપ ઘણો વિશાળ છે. તમે ઘણા સરકારી અને ખાનગી ક્ષેત્રોમાં નોકરી મેળવી શકો છો. આ તમારી કુશળતા અને જ્ઞાનમાં વધારો કરશે. ડિગ્રી પૂર્ણ કર્યા પછી તમે તમારો પોતાનો વ્યવસાય શરૂ કરી શકો છો. ફોરેન્સિક સર્વિસ ઓફિસ પણ ખોલી શકો છો. તમે ફોરેન્સિક લેબ, ડિટેક્ટીવની ઓફિસ, બેન્ક અને અન્ય સરકારી/ખાનગી એજન્સીઓમાં નોકરી મેળવી શકો છો. સમગ્ર વિશ્વમાં ગુનાઓ અમર્યાદિત છે તેથી આ ક્ષેત્રમાં ઘણી તકો છે.
કોર્સ
ફોરેન્સિક સાયન્સમાં 3 વર્ષનો બીએસસી, 2 વર્ષનો એમએસસી અથવા ફોરેન્સિક સાયન્સમાં પીજી ડિપ્લોમા કરી શકાય છે. ફોરેન્સિક સાયન્સમાં પીએચડી અને એમફીલ પણ કરી શકાય છે.
સ્પેશિયલાઈઝેશન
- ફોરેન્સિક બાયોલોજી
- ફોરેન્સિક સીરોલોજી
- ફોરેન્સિક કેમિસ્ટ્રી
- ફોરેન્સિક ટોક્સિકોલોજી
- ફોરેન્સિક બેલિસ્ટિક્સ
- ફોરેન્સિક એન્ટોમોલોજી
- ફોરેન્સિક બોટની
- ભારતમાં ફોરેન્સિક સાયન્સ યુનિવર્સિટી
- પંજાબી યુનિવર્સિટી
- ભીમરાવ આંબેડકર યુનિવર્સિટી
- મણિપાલ યુનિવર્સિટી
- દિલ્હી યુનિવર્સિટી
- લખનઉ યુનિવર્સિટી
- ગુજરાત ફોરેન્સિક સાયન્સ યુનિવર્સિટી
ઉપલબ્ધ તકો
- તપાસ અધિકારી
- કાનૂની સલાહકાર
- ફોરેન્સિક નિષ્ણાત
- ફોરેન્સિક વૈજ્ઞાનિક
- ક્રાઈમ સીન ઈન્વેસ્ટીગેટર
- શિક્ષક/પ્રોફેસર
- ક્રાઈમ રિપોર્ટર
- ફોરેન્સિક એન્જિનિયર
- કાયદા સલાહકાર
- હસ્તલેખન નિષ્ણાત
તમને નોકરી ક્યાં મળશે?
- ઇન્ટેલિજન્સ બ્યુરો
- સેન્ટ્રલ બ્યુરો ઓફ ઇન્વેસ્ટિગેશન
- કેન્દ્ર સરકાર ફોરેન્સિક સાયન્સ લેબ
- હોસ્પિટલ
- ખાનગી ડિટેક્ટીવ એજન્સી
- લૉ ફર્મ
- પોલીસ વિભાગ
- ગુણવત્તા નિયંત્રણ બ્યુરો
- બેન્ક
- યુનિવર્સિટી ડિફેન્સ/આર્મી
પગાર ધોરણ
સરકારી ક્ષેત્ર ઉપરાંત ખાનગી ક્ષેત્રમાં પણ સારો પગાર મળે છે. આ ક્ષેત્રમાં શરૂઆતમાં પેકેજ લગભગ 3થી 4 લાખ રૂપિયાનું મળે છે. અનુભવ સાથે, તમે 6 લાખથી 8 લાખ રૂપિયા કમાઈ શકો છો.
