હિમાલયની ગુફામાં પાંચ વર્ષથી બેઠા હો, કોઈ તકલીફ ન હોય; પણ બીજો કોઈ બાજુમાં આવીને ગુફામાં રહે તો તકલીફ ઊભી થાય!
પ્રતીકાત્મક ફાઇલ તસવીર
ભક્તિ કઈ રીતે કરવી? આમ તો ઘણી વાર આપણે ચર્ચા કરી છે, પણ પ્રપન્ન પારિજાતનું સૂત્ર છે : ભક્તિ કરવી છે, કેશવની આરાધના કરવી છે તો ત્રણ વાતનું ધ્યાન રાખવું. પહેલી વાત, રાગ-દ્વેષથી મુક્ત હૃદય.
તમારું હૃદય રાગદ્વેષથી મુક્ત કરી દો. કોઈના પ્રત્યે રાગદ્વેષ ન રાખો. તમે માળા કે તિલક નહીં કરો તો ચાલશે. જે રીતે રહેતા હો એમ જ રહો. તમારી જાતને પૂછ્યા જ કરો - રાગદ્વેષ રહ્યા? એમાં ફેર પડ્યો? સમાન તરફ પણ રહ્યા છે? સંગીતકારને પોતાના જ જાતકર્મીને દાદ આપવામાં તકલીફ પડે. તમારો રાગદ્વેષ તમને ફસાવે છે. હિમાલયની ગુફામાં પાંચ વર્ષથી બેઠા હો, કોઈ તકલીફ ન હોય; પણ બીજો કોઈ બાજુમાં આવીને ગુફામાં રહે તો તકલીફ ઊભી થાય! તમને સુંદરકાંડ આખો આવડતો હોય, કંઠસ્થ હોય અને તમને એની ખુશી પણ હોય; પણ જો ગામડાનો કોઈ માણસ આવીને બાલકાંડની બે ચોપાઈઓ મોંએ કરેલી બોલે તો તમને ઈર્ષ્યા થાય, તમારી ખુશીનું બાષ્પીભવન થઈ જાય! બહુ આત્મનિરીક્ષણ કરવું જોઈએ, પણ એ ક્યારે થાય? ત્યારે જ્યારે બધું સ્પષ્ટ હોય.
ADVERTISEMENT
આકાશ બહુ ચોખ્ખું થાય તો જ નાનામાં નાનાં નક્ષત્રો દેખાય. એવું જ હૃદયનું છે. જો હૃદયાકાશ ચોખ્ખું થશે તો નાનામાં નાના દુર્ગણ કે સદ્ગુણ પકડાશે. અંતઃકરણ ખૂબ વિશુદ્ધ રાખો. આકાશમાં તારાઓ હોય જ છે, પણ વાદળાંઓ હોય એને લીધે એ દેખાતા નથી હોતા.
તમે એક વાત સમજી લો કે તમે એવું ઇચ્છતા હો કે મને માન મળવું જોઈએ તો તમારામાં માન નથી તેથી જ તમે બીજા તરફથી માનની બડાઈ ઇચ્છ્યા કરો છો. તમે બીજાને બડાઈ આપો તો તમારા ખુદમાં એ સિદ્ધ થઈ ગયું કે તમારા ખુદમાં બડાઈ છે, એટલી છે કે તમે બીજાને આપી શકો છો. તમારામાં મહાનતા છે, એ તમે બીજાને સમર્પિત કરી શકો એટલા મહાન તમે છો.
એક વાત હંમેશાં યાદ રાખજો. પ્રભુ મળ્યા પછી ચર્ચા નહીં, વર્ષા થાય છે. આ વર્ષા છે એ પ્રેમધારા, રસધારા, અમૃતધારા, અશ્રુધારાની અને આ જે ધારા છે એ જીવનને નવી ઊંચાઈ આપવાનું કામ કરે તો સાથોસાથ જીવનમાંથી ઝેર ચૂસવાનું પણ કામ કરે છે. માત્ર સાપ જ ઝેરવાળા હોય એવું નથી હોતું. માણસ પણ ઝેરી હોય છે, પણ તેનું ઝેર ચૂસવાનું કામ હરિ કરતો હોય છે અને હરિ જ્યારે એ કામ કરે ત્યારે માણસ પર પ્રેમધારા, રસધારા, અમૃતધારા અને સ્નેહાધારાની વર્ષા થાય.
(આ લેખોમાં રજૂ થયેલાં મંતવ્યો લેખકનાં અંગત છે, ન્યુઝપેપરનાં નહીં.)
