11 September, 2024 02:18 PM IST | Delhi | Gujarati Mid-day Online Correspondent
ભૂકંપની પ્રતીકાત્મક તસવીર
દિલ્હી-એનસીઆરમાં બુધવારે ભૂકંપના સામાન્ય આંચકા અનુભવાયા. ભૂકંપનું કેન્દ્ર પાકિસ્તાનમાં હતું. ઇસ્લામાબાદ અને લાહોરમાં ભૂકંપના આંચકા અનુભવવામાં આવ્યા. રિક્ટર સ્કેલ પર ભૂકંપની તીવ્રતા 5.8 નોંધવામાં આવી.
ભૂકંપના આંચકા ઉત્તર પ્રદેશ, રાજસ્થાન, હરિયાણા, પંજાબ અને જમ્મૂ કાશ્મીરમાં અનુભવવામાં આવ્યા. અફઘાનિસ્તાન પણ આ આંચકાઓથી હલી ગયું. જણાવવાનું કે છેલ્લા બે અઠવાડિયામાં બીજીવારમાં દિલ્હી અને એનસીઆરમાં ભૂકંપના આંચકા અનુભવવામાં આવ્યા છે.
પૃથ્વી પર સાત ટેક્ટોનિક પ્લેટ્સ હોય છે. આ પ્લેટ્સ સતત સરકતી રહે છે. જ્યારે આ પ્લેટ્સ એકબીજા સાથે અથડાય છે, ભટકાય છે અથવા ખરડાય છે, એકબીજા પર બેસે છે અથવા વચ્ચે ફોડ પડીને દૂર થાય છે, ત્યારે ત્યારે જમીન ખસવા માંડે છે. આને જ ભૂકંપ કહેવાય છે. ભૂકંપને માપવા માટે રિક્ટર સ્કેલનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે જેને રિક્ટર મેગ્નીટ્યૂડ સ્કેલ કહેવાય છે.
રિક્ટર મેગ્નિટ્યુડ સ્કેલ 1 થી 9 સુધીનો છે. ભૂકંપની તીવ્રતા તેના કેન્દ્ર એટલે કે એપી સેન્ટર પરથી માપવામાં આવે છે. એટલે કે તે કેન્દ્રમાંથી નીકળતી ઉર્જા આ સ્કેલ પર માપવામાં આવે છે. 1 એટલે ઓછી તીવ્રતાની ઊર્જા બહાર આવી રહી છે. 9 એટલે સર્વોચ્ચ. ખૂબ જ ભયાનક અને વિનાશક તરંગ. તેઓ દૂર જતાં નબળા બની જાય છે. જો રિક્ટર સ્કેલ પર તીવ્રતા 7 હોય, તો તેની આસપાસ 40 કિલોમીટરની ત્રિજ્યામાં જોરદાર આંચકો આવે છે.
કેટલું તીવ્ર, કેટલું જોખમી?
ભૂકંપ કેટલો ખતરનાક છે? તે રિક્ટર સ્કેલ પર માપવામાં આવે છે. ભૂકંપમાં, રિક્ટર સ્કેલનો દરેક સ્કેલ અગાઉના સ્કેલ કરતા 10 ગણો વધુ ખતરનાક હોય છે.
- 0 થી 1.9 ની તીવ્રતા ધરાવતા ધરતીકંપ માત્ર સિસ્મોગ્રાફ દ્વારા શોધી શકાય છે.
- જ્યારે 2 થી 2.9 ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવે છે, ત્યારે થોડું કંપન થાય છે.
- જ્યારે 3 થી 3.9ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવે છે ત્યારે એવું લાગે છે કે જાણે કોઈ ટ્રક ત્યાંથી પસાર થઈ ગઈ હોય.
- 4 થી 4.9ની તીવ્રતાના ભૂકંપમાં વિન્ડો તૂટી શકે છે. દિવાલો પર લટકતી ફ્રેમ્સ પડી શકે છે.
- 5 થી 5.9ની તીવ્રતાના ભૂકંપમાં ઘરનું ફર્નિચર હલી શકે છે.
- 6 થી 6.9ની તીવ્રતા સાથેનો ભૂકંપ ઈમારતોના પાયામાં તિરાડ પડી શકે છે, જેનાથી ઉપરના માળને નુકસાન થાય છે.
- જ્યારે 7 થી 7.9ની તીવ્રતાનો ભૂકંપ આવે છે ત્યારે ઇમારતો ધરાશાયી થાય છે. ભૂગર્ભમાં પાઈપલાઈન ફૂટી.
- 8 થી 8.9ની તીવ્રતાના ભૂકંપમાં ઈમારતો તેમજ મોટા પુલ ધરાશાયી થઈ શકે છે.
- 9 કે તેથી વધુ તીવ્રતાનો ધરતીકંપ મોટાપાયે વિનાશનું કારણ બને છે. જો કોઈ ખેતરમાં ઊભું હોય, તો તે પૃથ્વીને ધ્રુજારી જોશે. જો સમુદ્ર નજીક છે, તો સુનામી આવી શકે છે.