મુંબઈના પ્રખ્યાત ડબ્બાવાળા વિશે આ રાજ્યે અભ્યાસક્રમમાં ઉમેર્યો પાઠ, જાણો વિગતે

આ પ્રકરણમાં મુંબઈની ડબ્બાવાળા સેવા કેવી રીતે શરૂ થઈ તેનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. આ સેવા 1890માં શરૂ થઈ જ્યારે પ્રથમ ટિફિન કેરિયર, મહાદેવ હવાજી બચ્ચે, દાદરથી ફોર્ટ મુંબઈ સુધી લંચબોક્સનું પરિવહન કર્યું હતું

પ્રતીકાત્મક તસવીર

મુંબઈના પ્રખ્યાત ડબ્બાવાળા (Mumbai Dabbawala)ની કહાની ટૂંક સમયમાં દરેક ઘર સુધી પહોંચશે. કેરળ સરકારે આને શાળાના અભ્યાસક્રમનો ભાગ બનાવવાનો નિર્ણય કર્યો છે. રાજ્યના પાઠ્યપુસ્તકમાં પાંચ પાનાના પ્રકરણમાં ધોરણ નવના અંગ્રેજી અભ્યાસક્રમમાં ડબ્બાવાળાઓની વાર્તાનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. `ધ સાગા ઑફ ધ ટિફિન કેરિયર` નામનું પ્રકરણ હ્યુગ અને કોલિન ગેન્ટઝર દ્વારા લખવામાં આવ્યું છે જેઓ તેમની મુસાફરીની વાર્તાઓ લખે છે. કેરળ સ્ટેટ કાઉન્સિલ ઑફ એજ્યુકેશનલ રિસર્ચ ઍન્ડ ટ્રેનિંગ (SCERT)એ 2024 માટે તેના નવા અભ્યાસક્રમના ભાગ રૂપે `ડબ્બાવાળા`ની પ્રેરણાદાયી વાર્તાનો સમાવેશ કર્યો છે.

આ પ્રકરણમાં મુંબઈની ડબ્બાવાળા (Mumbai Dabbawala) સેવા કેવી રીતે શરૂ થઈ તેનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે. આ સેવા 1890માં શરૂ થઈ જ્યારે પ્રથમ ટિફિન કેરિયર, મહાદેવ હવાજી બચ્ચે, દાદરથી ફોર્ટ મુંબઈ સુધી લંચબોક્સનું પરિવહન કર્યું હતું. પુસ્તકમાં તેના વિશે લખ્યું છે કે, "1890માં દાદરમાં રહેતી એક વૃદ્ધ પારસી મહિલાએ મહાદેવ હવાજી બચ્ચે સાથે વાત કરી. તે ઈચ્છતી હતી કે તે તેના બોમ્બેમાં કામ કરતા પતિ માટે ટિફિન કેરિયર લાવવામાં મદદ કરે. અહીંથી ડબ્બાવાળાઓની શરૂઆત થઈ હત.” પુસ્તકમાં આગળ લખવામાં આવ્યું છે કે, “આ સ્વ-નિર્મિત ભારતીય સંગઠન ત્યારથી એક વિશાળ નેટવર્કમાં વિકસ્યું છે જેની અદ્ભુત કાર્યક્ષમતા આંતરરાષ્ટ્રીય બિઝનેસ સ્કૂલો અને ઇંગ્લેન્ડના પ્રિન્સ (હવે કિંગ) ચાર્લ્સ ઇઝની પણ પ્રશંસા મેળવી છે.”

ઘણા પુસ્તકો, ફિલ્મોનો ભાગ

મુંબઈના ડબ્બાવાળાઓ (Mumbai Dabbawala) હવે સમર્પણ અને શ્રેષ્ઠતાના પ્રતીક બની ગયા છે જે વૈશ્વિક સ્તરે બિઝનેસ સ્કૂલ અને સંશોધકોનું ધ્યાન આકર્ષિત કરે છે. ઘણી ફિલ્મો, દસ્તાવેજી, પુસ્તકો અને સંશોધનોએ તેમના કામને વધુ પ્રખ્યાત બનાવ્યું છે. એટલું જ નહીં, તેમના કામને સમર્પિત એક કૉમિક બુક પણ છે, જે 2019માં મુંબઈના કલાકાર અભિજીત કિની દ્વારા તૈયાર કરવામાં આવી હતી. IIT અને IIM સહિત પ્રવચનો આપવા માટે ડબ્બાવાળાઓ ભારત અને વિદેશમાં ઘણી પ્રતિષ્ઠિત સંસ્થાઓની મુલાકાત લે છે.

ડબ્બાવાળાઓએ આભાર માન્યો

જોકે, કોવિડ-19 રોગચાળાએ ડબ્બાવાળાઓના કામ પર ગંભીર અસર કરી છે, તેમની સંખ્યા ઘટીને લગભગ 2,000 થઈ ગઈ છે. હાલમાં રોજગારની જરૂરિયાત ધરાવતા લોકો જ આ કામ કરી રહ્યા છે. કેરળના શાળા અભ્યાસક્રમમાં તેના સમાવેશ વિશે જાણ્યા પછી, ડબ્બાવાળાઓએ રાજ્યના શિક્ષણ વિભાગને મેઇલ દ્વારા તેમનો આભાર વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે તેમના લાંબા સમયથી ચાલતા વારસાને આપવામાં આવેલી માન્યતાની પ્રશંસા કરી હતી.

ઉલ્લેખનીય છે કે, મુંબઈમાં ડબ્બાવાળાનો કારોબાર 130 વર્ષથી વધુ જૂનો છે. ડબ્બા વિક્રેતાઓ મુંબઈમાં ઘરોથી ઓફિસ સુધી ગરમ ખોરાક પહોંચાડે છે. તેમની ડિલિવરી સિસ્ટમ માત્ર દેશમાં જ નહીં પરંતુ વિદેશમાં પણ ખૂબ વખણાય છે. મુંબઈમાં સાઈકલ પર લટકતા ઘણા ટિફિન બોક્સ સરળતાથી જોઈ શકાય છે. સરળ શબ્દોમાં કહીએ તો ડબ્બાવાળા એવા લોકોનું સંગઠન છે, જે મુંબઈ શહેરમાં કામ કરતા સરકારી અને બિન-સરકારી કર્મચારીઓને લંચબોક્સ (ટિફિન) પહોંચાડવાનું કામ કરે છે.