26 November, 2024 12:27 PM IST | Mumbai | Gujarati Mid-day Online Correspondent
26/11ના હુમલા દરમિયાન હોટેલ તાજ (ફાઇલ તસવીર)
ભારતમાં `26 નવેમ્બર 2008` એક એવી તારીખ છે કે તેને યાદ કરતાં સૌની આંખો ઉદાસ થઈ જાય છે, આંખો સામે આતંકની તસવીરો તરવરવા લાગે છે. આ તારીખ દેશની આર્થિક રાજધાની મુંબઈ (Mumbai)ના જૂના ઘાને ઉઝરડા કરે છે. આજના દિવસે, ૧૬ વર્ષ પહેલા, મુંબઈ વિશ્વના સૌથી ભયાનક અને ઘાતકી આતંકવાદી હુમલાઓમાં (26/11 Mumbai Terror Attacks)ના એકનું સાક્ષી બન્યું હતું. આજે રાષ્ટ્રપતિ દ્રૌપદી મુર્મુ (Draupadi Murmu)એ 26/11ની ઘટનાને ‘કાયરતાપૂર્ણ હુમલો’ ગણાવ્યો અને બલિદાન આપનારા બહાદુર સુરક્ષા કર્મચારીઓને યાદ કર્યા. ત્યારે જાણીએ શું થયું હતું તે દિવસે…
પાકિસ્તાન (Pakistan)માં પ્રશિક્ષિત અને અત્યાધુનિક હથિયારોથી સજ્જ લશ્કર-એ-તૈયબા (Lashkar-e-Taiba)ના 10 આતંકવાદીઓ બોટની મદદથી દરિયાઈ માર્ગે મુંબઈમાં પ્રવેશ્યા હતા અને ઘણી જગ્યાએ તેમના આતંક અને ક્રૂરતાના નિશાન છોડી ગયા હતા. તેઓએ ભીડભાડવાળી જગ્યાઓ અને પ્રતિષ્ઠિત ઈમારતોને નિશાન બનાવી. આ હુમલો અને તેમને મારવાનો સંઘર્ષ ચાર દિવસ સુધી ચાલ્યો હતો.
26 નવેમ્બર 2008ની એ રાત્રે મુંબઈમાં બધું સામાન્ય થઈ રહ્યું હતું. એકાએક આખા શહેરમાં અરાજકતા અને ભયનો માહોલ સર્જાયો હતો. શરૂઆતમાં કોઈને ખ્યાલ નહોતો કે મુંબઈમાં આટલો મોટો આતંકવાદી હુમલો થયો છે. લગભગ ૧૦ વાગ્યાની આસપાસ, સમાચાર આવ્યા કે બોરી બંદરમાં એક ટેક્સીમાં વિસ્ફોટ થયો હતો, જેમાં ડ્રાઇવર અને બે મુસાફરોએ જીવ ગુમાવ્યો હતો. આ દરમિયાન હુમલાખોરોએ બાનમાં લીધા, સુરક્ષા દળો સાથે ગોળીબાર કર્યો અને નાગરિકો પર ઘાતકી હુમલા કર્યા, જેના પરિણામે ૧૮ સુરક્ષા કર્મચારીઓ સહિત ૧૬૬ લોકોના મોત થયા અને ૩૦૦થી વધુ લોકો ઘાયલ થયા.
26/11ના હુમલા એ ભારતના ઇતિહાસમાં સૌથી ભયંકર અને સૌથી વિનાશક આતંકવાદી ઘટનાઓમાંની એક છે, જેણે વ્યાપક આક્રોશ અને આતંકવાદની વૈશ્વિક નિંદા ફેલાવી છે. આ ઘટનાએ ભારતની સુરક્ષા પ્રણાલીની નબળાઈઓ તરફ પણ ધ્યાન દોર્યું અને આતંકવાદ વિરોધી પગલાંમાં નોંધપાત્ર ફેરફારો કર્યા.
પાકિસ્તાન સ્થિત આતંકવાદી જૂથ લશ્કર-એ-તૈયબાએ મુંબઈમાં ઘાતક હુમલો કર્યો હતો. જેમાં છત્રપતિ શિવાજી રેલ્વે સ્ટેશન (Chhatrapati Shivaji Railway Station), લિયોપોલ્ડ કૅફે (Leopold Café), બે હૉસ્પિટલો અને એક થિયેટર સહિત અનેક સ્થળોએ સ્વચાલિત શસ્ત્રો અને ગ્રેનેડ વડે નાગરિકોને નિશાન બનાવ્યા હતા. જ્યારે મોટાભાગના હુમલાઓ થોડા કલાકોમાં સમાપ્ત થઈ ગયા હતા. તેમ છતાહિંસા ત્રણ સ્થળોએ ચાલુ રહી હતી: રીમેન હાઉસ - યહૂદી આઉટરીચ સેન્ટર (Reiman House, a Jewish outreach center) અને વૈભવી હોટેલ્સ ઓબેરોય (Oberoi), ટ્રાઈડેન્ટ (Trident) અને તાજમહેલ પેલેસ એન્ડ ટાવર (Taj Mahal Palace & Tower).
28 નવેમ્બરે નરીમન હાઉસ ખાતેની મડાગાંઠનો અંત આવ્યો હતો, જેમાં છ બંધકો અને બે બંદૂકધારીઓ માર્યા ગયા હતા. ઓબેરોય ટ્રાઇડેન્ટ અને તાજમહેલ પેલેસનો ઘેરો બીજા દિવસે સમાપ્ત થયો. એકંદરે, ૨૦ સુરક્ષા કર્મચારીઓ અને ૨૬ વિદેશી નાગરિકો સહિત ઓછામાં ઓછા ૧૭૪ લોકો માર્યા ગયા અને ૩૦૦થી વધુ ઘાયલ થયા. ૧૦ આતંકવાદીઓમાંથી ૯ માર્યા ગયા હતા, જ્યારે એકને પકડી લેવામાં આવ્યો હતો.
મુંબઈ હુમલામાં સામેલ બંદૂકધારીઓએ પહેલા પાકિસ્તાની ધ્વજવાળા કાર્ગો જહાજમાં મુસાફરી કરી, પછી ભારતીય માછીમારીની બોટને હાઈજેક કરી અને તેના ક્રૂને મારી નાખ્યા. મુંબઈના દરિયાકાંઠાની નજીક પહોંચ્યા પછી, તેઓએ ગેટવે ઑફ ઈન્ડિયા નજીક બધવાર પાર્ક અને સાસૂન ડૉક્સ સુધી પહોંચવા માટે ફ્લેટેબલ ડીંગીનો ઉપયોગ કર્યો. આતંકવાદીઓ પોતપોતાના હુમલા કરવા માટે નાના જૂથોમાં વહેંચાઈ ગયા હતા. હુમલાખોરોમાંના એક કસાબ પર પાછળથી હત્યા અને યુદ્ધ કરવા સહિતના અનેક ગુનાઓનો આરોપ મૂકવામાં આવ્યો હતો. જોકે તેણે શરૂઆતમાં કબૂલાત કરી હતી, પરંતુ બાદમાં તેણે પોતાનું નિવેદન પાછું ખેંચ્યું હતું. વર્ષ ૨૦૦૯માં તેની ટ્રાયલ શરુ થઈ હતી. કસાબે જુલાઈમાં દોષ કબૂલ્યો હતો, પરંતુ બાદમાં તેણે પોતાનું નિવેદન પાછું ખેંચ્યું હતું. મે 2010 માં તેને દોષિત ઠેરવવામાં આવ્યો હતો અને તેને મૃત્યુદંડની સજા ફટકારવામાં આવી હતી, જે બે વર્ષ પછી અપાઈ હતી.
26/11ના હુમલા એ ભારતના ઇતિહાસમાં સૌથી ઘાતક અને વિનાશક આતંકવાદી ઘટનાઓમાંની એક છે. નવેમ્બર 2008ના મુંબઈ હુમલા બાદ, ભારત સરકારે આતંકવાદનો સામનો કરવા માટે મહત્વપૂર્ણ સંસ્થાઓ અને કાયદાકીય માળખાની સ્થાપના કરી.