ISRO અને SpaceXનું મિશન સફળ: એલન મસ્કે ભારતની સેટેલાઇટ લૉન્ચ કરાવી

GSAT-20 Launch: હવે ભારતમાં થશે ક્રાંતિકારી બદલાવ, પ્રથમ વખત, ISRO એ તેની કોમર્શિયલ આર્મ ન્યુ સ્પેસ ઈન્ડિયા લિમિટેડ (NSIL) દ્વારા SpaceX રોકેટ પર સેટેલાઈટ લૉન્ચ કરી

તસવીર સૌજન્ય : એએફપી

જ્યારે આપણે અડધી રાત્રે ઊંઘી રહ્યા હતા, ત્યારે અમેરિકા (United States 0f America)ના ફ્લોરિડા (Florida)થી હજારો કિલોમીટર દૂર એલન મસ્ક (Elon Musk)નું રોકેટ ભારતના સૌથી અદ્યતન સંચાર ઉપગ્રહને વહન કરતા મિશન પર નીકળ્યું. મસ્કની એજન્સી સ્પેસએક્સે (SpaceX) ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા - ઈસરો (Indian Space Research Organisation - ISRO)ના ઉપગ્રહને તેની પીઠ પર લઈ જઈને ૩૪ મિનિટની મુસાફરી કરી અને સુરક્ષિત રીતે તેને બાહ્ય અવકાશમાં પહોંચાડી. સ્પેસએક્સના (GSAT-20 Launch) ફાલ્કન 9 રોકેટની આ ૩૯૬મી ઉડાન હતી.

ભારતનો સૌથી અદ્યતન કોમ્યુનિકેશન સેટેલાઇટ GSAT-N2 અવકાશમાં પ્રવાસ માટે નીકળી ગઈ છે. ખાસ વાત એ છે કે ઇસરો એટલે કે ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થાના આ ઉપગ્રહને અબજોપતિ એલન મસ્કના સ્પેસએક્સના ફાલ્કન 9 રોકેટની મદદથી લોન્ચ કરવામાં આવ્યો હતો. આ સેટેલાઇટ અમેરિકાના ફ્લોરિડામાં આવેલા કેપ કાર્નિવલથી લોન્ચ કરવામાં આવી છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે એકવાર તેનું સંચાલન શરૂ થઈ જશે તો ભારતની કોમ્યુનિકેશન સિસ્ટમ વધુ મજબૂત બનશે.

GSAT-N2 અથવા GSAT 20 ૪,૭૦૦ કિલો વજનના આ સેટેલાઈટની મદદથી દૂરના વિસ્તારોમાં ઈન્ટરનેટ કનેક્ટિવિટી પૂરી પાડી શકાશે. આ સેટેલાઇટનું મિશન લાઇફ ૧૪ વર્ષ છે. ઈસરોના ચીફ એસ સોમનાથે આ જાણકારી આપી છે. લોન્ચિંગ સમયે તેમણે કહ્યું હતું કે, `GSAT 20ની મિશન લાઈફ ૧૪ વર્ષ છે અને ગ્રાઉન્ડ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર સેટેલાઈટને સપોર્ટ કરવા માટે તૈયાર છે.`

લગભગ ૩૩ મિનિટની ઉડાન અવધિ પછી, એલન મસ્કની માલિકીની સ્પેસએક્સનું ફાલ્કન-9 રોકેટ ૪,૭૦૦ કિગ્રા GSAT-N2 ને જીઓસિંક્રોનસ ટ્રાન્સફર ઓર્બિટમાં ઇન્જેક્ટ કરશે. કેપ કેનાવેરલ પ્રક્ષેપણ સ્થળ પર હાજર સ્પેસએક્સ અને ઈસરોના વૈજ્ઞાનિકો આ ખાસ કોમર્શિયલ મિશનમાં ફ્લાઇટના માર્ગ પર નજર રાખી રહ્યા છે.

ISROની LMV-3 પાસે ૪,૦૦૦ કિગ્રા વજનના ઉપગ્રહોને GTO સુધી લૉન્ચ કરવાની ક્ષમતા છે પરંતુ ભારતીય અવકાશ એજન્સીએ તેને અમેરિકાના એલન મસ્કના સ્પેસએક્સના ફાલ્કન-9 પ્રક્ષેપણ વાહનનો ઉપયોગ કરીને લોન્ચ કરવાનું પસંદ કર્યું. તેનું વજન ૪,૭૦૦ કિગ્રા છે.

ન્યૂ સ્પેસ ઈન્ડિયા લિમિટેડ (New Space India Limited)નું GSAT-20 કોમ્યુનિકેશન સેટેલાઈટ્સની GSAT શ્રેણીનો ભાગ હશે અને તેનો હેતુ ભારતના સ્માર્ટ સિટીઝ મિશન માટે જરૂરી સંચાર માળખામાં ડેટા ટ્રાન્સમિશન ક્ષમતા ઉમેરવાનો છે. તે લગભગ 6 kW વિદ્યુત શક્તિ સિસ્ટમની પાવર જરૂરિયાતને પહોંચી વળવા માટે રચાયેલ છે. ઉપગ્રહમાં સન સેન્સર, અર્થ સેન્સર, ઇનર્શિયલ રેફરન્સ યુનિટ અને સ્ટાર સેન્સર છે.

નોંધનીય છે કે, આ પ્રક્ષેપણ ભારત સરકારના 2020 અવકાશ ક્ષેત્રના સુધારાનો એક ભાગ છે. આ સેવાની માંગના આધારે ઉપગ્રહો વિકસાવવા માટે NSIL ને સત્તા આપે છે. GSAT-20 GSAT-24 પછી NSIL નો બીજો માંગ આધારિત ઉપગ્રહ છે. તે 2022 માં લોન્ચ કરવામાં આવ્યું હતું. તે સંપૂર્ણપણે ટાટા પ્લેને લીઝ પર આપવામાં આવ્યું હતું. GSAT-24થી વિપરીત, જેણે એક ગ્રાહકને સેવા આપી હતી, GSAT-20 બહુવિધ વપરાશકર્તાઓને સેવા આપશે. ભારતના અવકાશ વ્યાપારીકરણના પ્રયાસના ભાગ રૂપે સ્થપાયેલ, NSIL ને બજારની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા સેટેલાઇટ મિશનની માલિકી, સંચાલન અને ધિરાણ કરવાનું કામ સોંપવામાં આવ્યું છે. જૂન 2022 માં શરૂ કરાયેલ તેનું પ્રથમ માંગ-સંચાલિત મિશન, GSAT-24, ભારતના સેટેલાઇટ ઉદ્યોગમાં ખાનગી ક્ષેત્રની ભાગીદારી માટે એક ઉદાહરણ સ્થાપિત કરે છે. GSAT-20 ની શરૂઆત સાથે, NSIL સમગ્ર ભારતમાં કનેક્ટિવિટી ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરને વધારવાના તેના મિશનને આગળ ધપાવે છે. આ રાષ્ટ્રીય વિકાસ માટે, ખાસ કરીને ડિજિટલ વિભાજનને દૂર કરવા માટે સ્પેસ ટેક્નોલોજીનો લાભ લેવાના સરકારના વિઝનને અનુરૂપ છે.