રક્ષાબંધનને મહાભારત સાથે છે સંબંધ, તમને ખબર છે ક્યારથી થઈ ભાઈ-બહેનના તહેવારની શરુઆત?

Raksha Bandhan 2024: આજે છે ભાઈ-બહેનનો પવિત્ર તહેવાર રક્ષાબંધન, હિંદુ ધર્મમાં છે અનેક પૌરાણિક કથાઓ

પ્રતીકાત્મક તસવીર (તસવીર સૌજન્યઃ એઆઇ)

રાખડીનો તહેવાર (Rakhi 2024) એટલે ભાઈ અને બહેન વચ્ચેના પ્રેમનો તહેવાર. આપણે આપણા ભાઈ-બહેનો ગમે તેટલી લડાઈ કરે પણ ભાઈ-બહેનને એકેય ક્ષણ એકબીજા વગર ચાલે જ નહીં. શ્રાવણ મહિનાની પૂર્ણિમાના દિવસે ઉજવાતો રક્ષાબંધન (Raksha Bandhan)નો તહેવાર આ વર્ષે ૧૯ ઓગસ્ટે ઉજવવામાં આવશે. આજના દિવસે, બહેનો તેમના ભાઈની આરતી કરે છે, તેના કપાળ પર તિલક લગાવે છે અને તેના કાંડા પર રાખડી બાંધીને તેના સુખાકારી જીવન માટે પ્રાર્થના કરીને રક્ષાબંધન (Raksha Bandhan 2024)ની ઉજવણી કરે છે. સાથે જ ભાઈ તેની બહેનને વચન આપે છે કે તે હંમેશા તેનું રક્ષણ કરશે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે આ તહેવારની ઉજવણી કેવી રીતે શરૂ થઈ? આની પાછળ વિવિધ ધર્મો અને ઈતિહાસ સાથે જોડાયેલી ઘણી વાર્તાઓ છે. ચાલો તો જાણીએ…

દેવી લક્ષ્મી અને રાજા બાલીની વાર્તા

રક્ષાબંધન સાથે સંબંધિત આ વાર્તા બહુ પ્રચલિત છે, જે દેવી લક્ષ્મી અને રાજા બાલી સાથે સંબંધિત છે. બાલી ભગવાન વિષ્ણુના મહાન ભક્ત હતા અને તેમને વચન આપ્યું હતું કે તેઓ તેમની રક્ષા કરશે. આ માટે તેઓ તેના ગેટકીપર તરીકે કામ કરતા હતા. આ કારણે દેવી લક્ષ્મી વૈકુંઠમાં એકલા રહેતા હતા. તેના પતિને પાછા લાવવા માટે, તેણીએ એક સામાન્ય સ્ત્રીનું રૂપ ધારણ કર્યું અને આશ્રય મેળવવા માટે રાજા બાલી પાસે ગઈ. બાલીએ તેને પોતાના મહેલમાં રહેવા માટે જગ્યા આપી. દેવી લક્ષ્મીના આગમન સાથે જ બાલીના જીવનમાં સુખ-સમૃદ્ધિ વધવા લાગી.

પછી એક દિવસ, શ્રાવણ મહિનાની પૂર્ણિમાના દિવસે, દેવી લક્ષ્મીએ બાલીના કાંડા પર દોરો બાંધ્યો અને તેના માટે શુભકામનાઓ આપી. આનાથી પ્રસન્ન થઈને બાલીએ તેમને પોતાની ઈચ્છિત ઈચ્છા પૂછવા કહ્યું. આના પર દેવી લક્ષ્મીએ દ્વારપાલ તરફ ઈશારો કર્યો અને પોતાના સાચા સ્વરૂપમાં પ્રગટ થયા. ભગવાન વિષ્ણુએ પણ પોતાનું મૂળ સ્વરૂપ ધારણ કર્યું હતું. બાલીએ પોતાનું વચન પૂર્ણ કર્યું અને ભગવાન વિષ્ણુને દેવી લક્ષ્મી સાથે વૈકુંઠ જવા માટે કહ્યું. ત્યારથી રક્ષાબંધનનો તહેવાર ઉજવવા લાગ્યો.

કૃષ્ણ અને દ્રૌપદીની વાર્તા

મહાભારત સાથે જોડાયેલી એક કથા છે કે, ભગવાન કૃષ્ણ દ્રૌપદીને પોતાની બહેન માનતા હતા. તમને જણાવી દઈએ કે દ્રૌપદીને પંચકન્યાઓમાંની એક માનવામાં આવે છે. એક સમયે ભગવાન કૃષ્ણની આંગળીમાં ઈજા થઈ અને લોહી વહેવા લાગ્યું હતું ત્યારે તેને રોકવા માટે, દ્રૌપદીએ તેની સાડીનો છેડો ફાડી નાખ્યો અને તેની આંગળી પર પટ્ટી બાંધી દીધી હતી.

દ્રૌપદીની આ ભક્તિ અને પ્રેમ જોઈને ભગવાન કૃષ્ણએ તેની રક્ષા કરવાનું વચન આપ્યું અને કૌરવોની સભામાં દ્રૌપદીના અપહરણ સમયે ચમત્કાર કરીને દ્રૌપદીનું સન્માન બચાવ્યું. એવું માનવામાં આવે છે કે ત્યારથી રક્ષાબંધનનો તહેવાર ઉજવવાનું શરૂ થયું, જેમાં બહેનો ભાઈના કાંડા પર કાચો દોરો બાંધે છે અને બદલામાં ભાઈ તેની બહેનની રક્ષા કરવાનું વચન આપે છે.

રાણી કર્ણાવતી અને હુમાયુની વાર્તા

રક્ષાબંધન વિશે વાત થતી હોય અને રાણી કર્ણાવતીનો ઉલ્લેખ ન થાય એ તો અશક્ય જ છે. રાણી કર્ણાવતીના લગ્ન મેવાડના રાજા રાણા સાંગા સાથે થયા હતા. રાણા સાંગા ગુજરાતના શાસક બહાદુર શાહ સાથેના યુદ્ધમાં શહીદ થયા હતા. આવી સ્થિતિમાં મેવાડને હારથી બચાવવા માટે રાણી કર્ણાવતીએ મુઘલ શાસક હુમાયુને પત્ર લખીને રાખડી મોકલી અને મદદ માટે પ્રાર્થના કરી, પરંતુ આ રાખડી સમ્રાટ હુમાયુ પાસે ખૂબ જ મોડી પહોંચી. આને કારણે હુમાયુ તેની સેના સાથે મેવાડ પહોંચ્યો ત્યાં સુધીમાં રાણી કર્ણાવતીએ જૌહર કરી નાખ્યું હતું અને બહાદુર શાહ જીતી ચૂક્યા હતા.