22 March, 2023 09:26 AM IST | Mumbai | Gujarati Mid-day Online Correspondent
ચૈત્રી નવરાત્રિનો પ્રારંભ
આજથી ચૈત્રી નવરાત્રી (Chaitra Navratri 2023)નો પ્રારંભ થયો છે. ચૈત્રી નવરાત્રિ શરૂ થતાની સાથે જ આગામી 9 દિવસ સુધી મા દુર્ગાની પૂજા અને મંત્રોના પડઘા ઘરો અને મંદિરોમાં સંભળાશે. હિંદુ કેલેન્ડર મુજબ ચૈત્ર મહિનાના શુક્લ પક્ષની પ્રતિપદા તિથિથી ચૈત્ર નવરાત્રિ શરૂ થાય છે. નવરાત્રિનો તહેવાર મા દુર્ગાની પૂજા કરવાનો અને ફળ મેળવવાનો શ્રેષ્ઠ દિવસ છે. ચૈત્રી નવરાત્રીના પ્રારંભ સાથે, હિન્દુ નવું વર્ષ વિક્રમ સંવત 2080 પણ શરૂ થશે. આ સાથે સમગ્ર મહારાષ્ટ્રમાં ગુડી પડવા(Gudi Padwa)ના તહેવારની પણ ધામધૂમથી ઉજવણી કરવામાં આવશે. નવરાત્રિના પ્રથમ દિવસે કલશની સ્થાપના કરતી વખતે મા દુર્ગાના પ્રથમ સ્વરૂપ મા શૈલપુત્રીની પૂજા કરવામાં આવે છે.
પુરાણો અનુસાર તે દેવી છે જે બ્રહ્મા, વિષ્ણુ અને મહેશના રૂપમાં બ્રહ્માંડની રચના, સંભાળ અને નાશ કરે છે. ભગવાન મહાદેવની આજ્ઞા પર, માતા પાર્વતીએ રક્તબીજ શુમ્ભ-નિશુમ્ભ, મધુ-કટાભ વગેરે જેવા રાક્ષસોને મારવા માટે અસંખ્ય રૂપ ધારણ કર્યા. પરંતુ દેવીના મુખ્ય નવ સ્વરૂપોની પૂજા કરવામાં આવે છે. નવરાત્રિનો દરેક દિવસ દેવી માતાના ચોક્કસ સ્વરૂપને સમર્પિત છે અને દરેક સ્વરૂપની પૂજા કરવાથી અલગ-અલગ ઈચ્છાઓ પૂર્ણ થાય છે. નવરાત્રીના પહેલા દિવસે માતા દુર્ગાના પ્રથમ સ્વરૂપ માતા શૈલપુત્રીની પૂજા કરવામાં આવે છે.
માતા શૈલપુત્રીનો જન્મ આ રીતે થયો હતો
મા દુર્ગાને તેમના પ્રથમ સ્વરૂપમાં શૈલપુત્રીના નામથી પૂજવામાં આવે છે. પર્વતરાજ હિમાલયની પુત્રી હોવાને કારણે તેનું નામ શૈલપુત્રી રાખવામાં આવ્યું. તેના આગલા જન્મમાં, તે પ્રજાપતિ દક્ષની પુત્રી તરીકે જન્મ્યા હતા, ત્યારબાદ તેનું નામ સતી હતું. તેમના લગ્ન ભગવાન શંકરજી સાથે થયા હતા. એકવાર પ્રજાપતિ દક્ષે એક વિશાળ યજ્ઞ કર્યો જેમાં તેમણે બધા દેવતાઓને યજ્ઞમાંથી તેમનો હિસ્સો મેળવવા માટે આમંત્રણ આપ્યું, પરંતુ તેમણે શંકરજીને આ યજ્ઞમાં આમંત્રણ ન આપ્યું, જ્યારે સતીએ સાંભળ્યું કે અમારા પિતાએ એક વિશાળ યજ્ઞ કર્યો છે. તેઓ ધાર્મિક વિધિઓ કરી રહ્યા છે, ત્યારે તેમનું મન ત્યાં જવા માટે વ્યગ્ર થઈ ગયું. તેણે પોતાની આ ઈચ્છા ભગવાન શિવને જણાવી. ભગવાન શિવે કહ્યું - "પ્રજાપતિ દક્ષ કોઈ કારણસર અમારાથી નારાજ છે, તેણે પોતાના યજ્ઞમાં બધા દેવતાઓને આમંત્રણ આપ્યું છે પરંતુ જાણી જોઈને અમને આમંત્રણ નથી આપ્યું. આવી સ્થિતિમાં, ત્યાં જવું તમારા માટે વિશ્વાસપાત્ર રહેશે નહીં."
આ પણ વાંચો: Chaitra Navratri 2023: કળશ સ્થાપન માટે આ સમય યોગ્ય, નિયમોમાં કોઈ ચૂક ન થાય તેનું ખાસ ધ્યાન રાખો
શંકરજીની આ સલાહથી દેવી સતીનું હૃદય ખૂબ જ દુઃખી થયું. પિતાના યજ્ઞને જોવા અને માતા અને બહેનોને મળવા ત્યાં જવાની તેમની આતુરતા કોઈ પણ રીતે ઓછી થઈ શકી નહીં. તેમની આકરી વિનંતી જોઈને શિવજીએ તેમને ત્યાં જવાની મંજૂરી આપી. સતી તેના પિતાના ઘરે પહોંચી અને જોયું કે કોઈ તેની સાથે આદર અને પ્રેમથી વાત કરી રહ્યું નથી. માત્ર તેની માતાએ તેને સ્નેહથી ભેટ્યા. પરિવારના સભ્યોના આ વર્તનથી દેવી સતી ખૂબ જ દુઃખી થયા. તેણે એ પણ જોયું કે ભગવાન શિવ પ્રત્યે તિરસ્કારની લાગણી હતી, દક્ષે પણ તેના પ્રત્યે કેટલાક અપમાનજનક શબ્દો કહ્યા.
આ બધું જોઈને સતીનું હૃદય અપરાધ અને ક્રોધથી ભરાઈ ગયું. તેણે વિચાર્યું કે ભગવાન શંકરની વાત ન સાંભળીને મેં અહીં આવીને મોટી ભૂલ કરી છે. તેણી તેના પતિ ભગવાન શિવનું આ અપમાન સહન કરી શકી નહીં, તેણે તરત જ યોગની અગ્નિથી તેના તે સ્વરૂપને બાળી નાખ્યું. ગર્જના જેવી આ ભયંકર અને દુ:ખદ ઘટના સાંભળીને શંકરજી ક્રોધિત થઈ ગયા અને દક્ષના તે યજ્ઞને સંપૂર્ણ રીતે નષ્ટ કરવા માટે પોતાના ગણોને મોકલ્યા. પોતાના શરીરને યોગની અગ્નિથી બાળીને આગલા જન્મમાં શૈલરાજ હિમાલયની પુત્રી તરીકે સતીનો જન્મ થયો. અને તે શૈલપુત્રીના નામથી પ્રખ્યાત થયા. પાર્વતી, હેમવતી પણ તેમના નામ છે. આ જન્મમાં પણ શૈલપુત્રી દેવીના લગ્ન શંકરજી સાથે જ થયા હતા.
આ પણ વાંચો: 22 માર્ચથી આગામી 1 વર્ષ માટે આ ત્રણ રાશિના જાતકોના શરૂ થશે `અચ્છે દિન`
પૂજાફળ
મા શૈલપુત્રી એ દેવી પાર્વતીનું સ્વરૂપ છે, જે સરળતાથી તેમની પૂજા કરવાથી પ્રસન્ન થઈ જાય છે અને ભક્તોને ઈચ્છિત પરિણામ આપે છે. જો મન વિચલિત હોય અને આત્મશક્તિનો અભાવ હોય તો મા શૈલપુત્રીની ઉપાસના કરવાથી લાભ થાય છે.
મા શૈલપુત્રીનો સ્તુતિ મંત્ર
વન્દે વંચિતલાભય ચંદ્રાર્ધકૃત શેખરમ્ ।
વૃષારુધા શુલધરમ શૈલપુત્રી યશસ્વિનીમ્ ॥