07 April, 2025 07:00 AM IST | Mumbai | Gujarati Mid-day Online Correspondent
`લાપતા લેડીઝ’ અને ‘બુરખા સિટી’
આમિર ખાન પ્રોડક્શન્સની ફિલ્મ `લાપતા લેડીઝ` પર વાર્તા ચોરી કરવાનો આરોપ લાગી રહ્યો છે. `લાપતા લેડીઝ` ફ્રેન્ચ ફિલ્મ ‘બુરખા સિટી’માંથી ચોરી કરવામાં આવી હોવાનું કહેવાય છે. તાજેતરમાં, ‘લાપતા લેડીઝ’ ના લેખક બિપ્લબ ગોસ્વામીએ આ વિશે પોસ્ટ કરી હતી અને કહ્યું હતું કે તેમણે આ ફિલ્મની વાર્તા વર્ષો પહેલા લખી હતી. તેમણે આનો પુરાવો પણ બતાવ્યો. હવે ફ્રેન્ચ ફિલ્મ દિગ્દર્શક ફેબ્રિસ બ્રેકે આ અંગે પ્રતિક્રિયા આપી છે, તેઓ પોતે પણ આ મેચિંગ સિનેમા જોઈને આશ્ચર્યચકિત છે.
ફેબ્રિસે કહ્યું, "સૌ પ્રથમ, ફિલ્મ જોતા પહેલા જ, મને આશ્ચર્ય થયું કે ફિલ્મની પિચ મારી શોર્ટ ફિલ્મ સાથે કેટલી સમાન હતી. પછી મેં ફિલ્મ જોઈ, અને મને એ જોઈને આશ્ચર્ય થયું કે, વાર્તા ભારતીય સંસ્કૃતિને અનુરૂપ હોવા છતાં, મારી શોર્ટ ફિલ્મના ઘણા પાસાઓ સ્પષ્ટપણે હાજર હતા. આ કોઈ પણ રીતે વિગતવાર અહેવાલ નથી - એક દયાળુ, પ્રેમાળ, ભોળા પતિની પત્ની બીજા પતિ સાથે બદલી થઈ જાય છે જે હિંસક અને દુષ્ટ છે. પોલીસ અધિકારી સાથેનો સીન પણ ખૂબ જ પ્રભાવશાળી છે - એક ભ્રષ્ટ, હિંસક અને ડરાવનાર પોલીસકર્મી જે બે સાથીદારોથી ઘેરાયેલો છે. અલબત્ત, બુરખાધારી સ્ત્રીના ચિત્ર સાથેનો એક ક્ષણ પણ છે.
ફિલ્મો વચ્ચેની સમાનતાઓ વિશે વાત કરતાં, તેમણે આગળ કહ્યું કે જે દ્રશ્યમાં દયાળુ પતિ પોતાની પત્નીને અલગ અલગ દુકાનોમાં શોધે છે તે ખાસ કરીને છતી કરે છે. તે દુકાનદારોને તેની બુરખાધારી પત્નીનો ફોટો બતાવે છે, જેમ મારી શોર્ટ ફિલ્મમાં બતાવ્યું છે, જ્યાં દુકાનદારની પત્ની બુરખો પહેરીને બહાર આવે છે. ફિલ્મનો અંત પણ એ જ છે, જ્યાં આપણને ખબર પડે છે કે સ્ત્રીએ જાણી જોઈને તેના ક્રૂર પતિથી ભાગી જવાનું નક્કી કર્યું છે. ફ્રેન્ચ ફિલ્મ નિર્માતાએ વધુમાં કહ્યું કે એટલું જ નહીં, ફિલ્મનો સંદેશ પણ એ જ છે, જે મારા માટે પણ આશ્ચર્યજનક છે.
બિપ્લબે પોસ્ટ શૅર કરી હતી અને કહ્યું હતું કે તેણે આ વાર્તા 2014 માં જ નોંધાવી હતી. તેમણે લખ્યું કે આ વાર્તાને આગળ ધપાવતા, મેં 2018 માં તેને ટુ બ્રાઇડ્સ નામથી સત્તાવાર બનાવ્યું. તેમણે પોસ્ટમાં તેના સત્તાવાર કાગળો પણ શૅર કર્યા છે. બિપ્લબે લખ્યું - લાપતા લેડીઝની પટકથા પર ઘણા વર્ષોથી મોટા પાયે કામ ચાલી રહ્યું હતું. મેં પહેલી વાર ૩ જુલાઈ, ૨૦૧૪ ના રોજ સ્ક્રીનરાઇટર્સ એસોસિએશનમાં ફિલ્મનો વિગતવાર સારાંશ નોંધાવ્યો હતો, જેમાં `ટુ બ્રાઇડ્સ` નામના કાર્યકારી શીર્ષક સાથે સમગ્ર વાર્તાની રૂપરેખા આપવામાં આવી હતી.
`આ રજિસ્ટર સારાંશમાં એક દ્રશ્ય પણ છે જે સ્પષ્ટપણે જણાવે છે કે વરરાજા કોઈ બીજી કન્યાને ઘરે લાવે છે અને જ્યારે તેને ઘુંઘટને કારણે તેની ભૂલ સમજાય છે ત્યારે તે તેના પરિવારના બાકીના સભ્યો સાથે ચોંકી જાય છે.` અહીંથી વાર્તા શરૂ થાય છે. મેં એ દ્રશ્ય વિશે પણ સ્પષ્ટ લખ્યું હતું જ્યાં વ્યથિત વરરાજા પોલીસ સ્ટેશન જાય છે અને પોલીસ અધિકારીને તેની ગુમ થયેલી દુલ્હનનો એકમાત્ર ફોટો બતાવે છે, પરંતુ દુલ્હનનો ચહેરો બુરખાથી ઢંકાયેલો હતો, જે તેને એક કૉમેડી ક્ષણ બનાવે છે.
ગોસ્વામીએ તેમના નિવેદનમાં આગળ લખ્યું છે કે, `ભૂલભરી ઓળખને કારણે પડદો અને વેશનો ખ્યાલ વાર્તા કહેવાનું એક શાસ્ત્રીય સ્વરૂપ છે, જેનો ઉપયોગ વિલિયમ શેક્સપિયર, એલેક્ઝાન્ડ્રે ડુમસ અને રવીન્દ્રનાથ ટાગોર જેવા ઘણા લેખકો દ્વારા કરવામાં આવ્યો છે. ‘લાપતા લેડીઝ’માં ખોટી ઓળખના આ ઉદ્દેશ્યનો ઉપયોગ સંપૂર્ણપણે મૌલિક અને અનોખા પાત્ર, સેટિંગ, કથા પ્રવાસ અને સામાજિક પ્રભાવ સાથે કરવામાં આવ્યો છે. વાર્તા, સંવાદો, પાત્રો અને દ્રશ્યો બધું વર્ષોના સંશોધન અને પ્રામાણિક ચિંતનનું પરિણામ છે.
લેખકે તેમના નિવેદનમાં આગળ કહ્યું કે, હું ભારતીય અને વૈશ્વિક સંદર્ભોમાં લિંગ ભેદભાવ અને અસમાનતા, ગ્રામીણ શક્તિ ગતિશીલતા અને પુરુષ વર્ચસ્વની ઝીણવટભરી બાબતોને સમજવામાં ઊંડાણપૂર્વક રોકાયેલ હતો. અમારી વાર્તા, પાત્રો અને સંવાદો ૧૦૦ ટકા મૌલિક છે. સાહિત્યચોરીના આરોપો સંપૂર્ણપણે ખોટા છે. આ આરોપો ફક્ત લેખક તરીકેના મારા પ્રયત્નોને જ નહીં પરંતુ સમગ્ર ફિલ્મ નિર્માણ ટીમના અથાક પ્રયત્નોને પણ નબળી પાડે છે. આભાર.
