આર્થિક સર્વેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે સરકારે એલપીજી, પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં ઘટાડો કર્યો છે. આ કારણે FY24માં છૂટક ઈંધણ ફુગાવો નીચો રહ્યો
નિર્મલા સિતારમણની ફાઇલ તસવીર
Highlights of Economic Survey: કેન્દ્રીય નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે સોમવારે લોકસભામાં આર્થિક સર્વે 2023-2024 રજૂ કર્યો હતો. ન્યૂઝ એજન્સીના અહેવાલ મુજબ, પ્રેઝન્ટેશન પહેલાં વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ તમામ પક્ષોને દેશના ભલા માટે વૈચારિક મતભેદોને બાજુ પર રાખીને સંસદમાં રચનાત્મક રીતે કામ કરવા કહ્યું હતું. તેમણે રાષ્ટ્રીય વિકાસ માટે સારી, પ્રગતિશીલ વિચારધારાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો અને સાંસદોને પક્ષની રેખાઓથી ઉપર ઉઠીને રાષ્ટ્રના હિતોને પ્રોત્સાહન આપવા વિનંતી કરી.
આર્થિક સર્વેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે સરકારે એલપીજી, પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં ઘટાડો કર્યો છે. આ કારણે FY24માં છૂટક ઈંધણ ફુગાવો નીચો રહ્યો. તે જ સમયે, નાણાકીય વર્ષ 2025 માટે જીડીપી વૃદ્ધિ 6.5થી 7 ટકા રહેવાનો અંદાજ છે. આર્થિક સર્વેમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે વધતી જતી કર્મચારીઓની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે વાર્ષિક આશરે 78.5 લાખ નોકરીઓ ઊભી કરવાની જરૂર છે. નાણામંત્રીએ આજે એટલે કે સોમવાર, 22 જુલાઈએ લોકસભામાં આર્થિક સર્વે રજૂ કર્યો હતો.
આર્થિક સર્વે સાથે જોડાયેલી મોટી બાબતો
- નાણાકીય વર્ષ 24 માં વૈશ્વિક એનર્જી પ્રાઇસ ઇન્ડેક્સમાં ઘટાડો થયો હતો. સરકારે એલપીજી, પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં ઘટાડો કર્યો છે. આ કારણે FY24માં છૂટક ઈંધણ ફુગાવો નીચો રહ્યો. ઑગસ્ટ 2023માં એલપીજીના ભાવમાં 200 રૂપિયા પ્રતિ સિલિન્ડરનો ઘટાડો કરવામાં આવ્યો હતો, જ્યારે માર્ચ 2024માં પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવમાં 2 રૂપિયા પ્રતિ લીટરનો ઘટાડો કરવામાં આવ્યો હતો.
- પ્રતિકૂળ હવામાન, ઘટતા જળાશયો અને પાકના નુકસાનને કારણે કૃષિ ક્ષેત્રે પડકારોનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. તેની અસર કૃષિ ઉત્પાદન અને ખાદ્યપદાર્થોના ભાવ પર પડી. આના કારણે નાણાકીય વર્ષ 24માં ખાદ્ય ફુગાવો વધીને 7.5 ટકા થયો છે. 2023માં તે 6.6 ટકા હતો.
- પીએમ-સૂર્ય ઘર યોજનામાં 30 ગીગાવોટ સોલર ક્ષમતા ઉમેરવાની અપેક્ષા છે. આ પહેલનો હેતુ સૌર મૂલ્ય શૃંખલામાં અંદાજે 17 લાખ નોકરીઓનું સર્જન કરવાનો છે. PM-સૂર્ય ઘર યોજના આ વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં રૂા. 75,021 કરોડના ખર્ચ સાથે શરૂ કરવામાં આવી હતી.
- ભારતીય અર્થતંત્રને વધતી જતી કર્મચારીઓની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા 2030 સુધીમાં બિન-ખેતી ક્ષેત્રમાં વાર્ષિક સરેરાશ 78.5 લાખ નોકરીઓનું સર્જન કરવાની જરૂર છે. સર્વેમાં એ પણ બહાર આવ્યું છે કે 65 ટકા વસ્તી 35 વર્ષથી ઓછી વયની છે, તેમ છતાં ઘણામાં જરૂરી કૌશલ્યોનો અભાવ છે. હાલમાં, માત્ર 51.25 ટકા યુવાનો જ રોજગાર માટે સક્ષમ છે.
- ફ્યુચર્સ અને ઓપ્શન્સ ટ્રેડિંગમાં રિટેલ રોકાણકારોની વધતી ભાગીદારી અંગે આર્થિક સર્વેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ભારત જેવા વિકાસશીલ દેશમાં આવા સટ્ટાકીય વેપારને કોઈ સ્થાન નથી. તે કહે છે કે આ સમગ્ર અર્થવ્યવસ્થા માટે નુકસાનકારક સાબિત થઈ શકે છે.
- FY26 સુધીમાં રાજકોષીય ખાધ જીડીપીના 4.5 ટકા અથવા તેનાથી ઓછી થવાની ધારણા છે. નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણે ફેબ્રુઆરીમાં રજૂ કરેલા વચગાળાના બજેટમાં પણ આ વાત કહી હતી. જ્યારે નાણાકીય વર્ષ 2024-25માં રાજકોષીય ખાધ 0.7 ટકા થી ઘટીને 5.1 ટકા રહેવાનો અંદાજ હતો.
- નાણાકીય વર્ષ 2024-25માં ભારતનો જીડીપી ગ્રોથ 6.5 થી 7 ટકા રહેવાનો અંદાજ છે. એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે નાણાકીય વર્ષ 2024 માં ભારતનો વાસ્તવિક જીડીપી 8.2 ટકા ના દરે વૃદ્ધિ પામશે. આ સતત ત્રીજું વર્ષ છે જ્યારે જીડીપી 7 ટકા થી વધુ નોંધાયો હતો.
ઉલ્લેખનીય છે કે, નાણા મંત્રાલયનો આર્થિક બાબતોનો વિભાગ દર વર્ષે કેન્દ્રીય બજેટ પહેલા સંસદમાં આર્થિક સર્વે રજૂ કરે છે. તેને સંસદના બંને ગૃહોમાં રજૂ કરવામાં આવે છે. આ સર્વેમાં છેલ્લા 12 મહિનામાં ભારતીય અર્થતંત્રમાં થયેલા વિકાસની સમીક્ષા કરવામાં આવી છે.